واریس چیست و علت آن و راه درمان آن چگونه است؟
مقدمه
وریدهای واریسی یک بیماری رایج عروقی است که تقریباً 10 تا 20 درصد از جهان را تحت تأثیر قرار می دهد. وریدهای سطحی فرد مبتلا به این بیماری به دلایل مختلف متورم و بزرگ می شود و گاهی اوقات ورم رگ ها به حدی افزایش می یابد که آن ناحیه از بدن را تیره می کند که ظاهر نامناسبی ایجاد می کند.
واریس، رگ‌های متورم و پیچ‌خورده‌ای هستند که اغلب در پاها دیده می‌شوند. این رگ‌ها به دلیل ناتوانی دریچه‌های وریدی در جلوگیری از جریان خون به سمت قلب، متورم و برجسته می‌شوند. واریس می‌تواند دردناک، خسته‌کننده و ناخوشایند باشد. اگرچه واریس یک مشکل جدی برای سلامتی محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر مانند لخته شدن خون در وریدها (DVT) یا نارسایی وریدی مزمن باشد. در این مقاله، به بررسی واریس، علت بروز آن، روش‌های درمانی و راه‌های پیشگیری از آن می‌پردازیم.
علت بروز واریس
ضعف یا اختلال در عملکرد دریچه های لانه کبوتر علت این بیماری است. هنگامی که دریچه ها به درستی کار نمی کنند، جریان خون برگشت می یابد و در رگ ها جمع می شود. نتیجه تورم و بزرگ شدن رگ ها و سنگینی پاها خواهد بود. علل این بیماری شامل ژنتیک، افزایش سن، اضافه وزن، شغل، بارداری و جنسیت است.
علت اصلی بروز واریس، ناتوانی دریچه‌های وریدی در جلوگیری از جریان خون به سمت پایین است. این ناتوانی می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله:
- ژنتیک: تمایل به ابتلا به واریس می‌تواند ارثی باشد.
- سن: با افزایش سن، دریچه‌های وریدی ضعیف‌تر می‌شوند.
- جنسیت: زنان بیشتر از مردان به واریس مبتلا می‌شوند.
- حاملگی: فشار ناشی از رشد جنین در رحم، می‌تواند به وریدهای پاها فشار وارد کند.
- چاقی: وزن اضافی فشار بیشتری بر وریدهای پاها وارد می‌کند.
- ایستادن یا نشستن طولانی مدت: ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی، می‌تواند جریان خون را در پاها کند کند.
- لباس‌های تنگ: پوشیدن لباس‌های تنگ، به خصوص در ناحیه پاها، می‌تواند جریان خون را مختل کند.
- آسیب دیدگی یا عمل جراحی: آسیب دیدگی یا عمل جراحی در پاها، می‌تواند به وریدها آسیب برساند.
- برخی بیماری‌های مزمن: بیماری‌های مزمن مانند نارسایی قلبی، بیماری‌های کبدی و برخی اختلالات خونی، می‌توانند به بروز واریس کمک کنند.
علائم واریس
علائم واریس بسته به شدت آن می‌تواند متفاوت باشد. برخی افراد ممکن است فقط رگ‌های متورم و پیچ‌خورده‌ای در پاها داشته باشند، در حالی که دیگران ممکن است درد، تورم، خستگی و خارش در پاها را تجربه کنند.
علائم شایع واریس عبارتند از:
- رگ‌های متورم و پیچ‌خورده: این رگ‌ها اغلب در پاها، مچ پاها و ران‌ها دیده می‌شوند.
- درد: درد در پاها، به خصوص بعد از ایستادن یا نشستن طولانی مدت.
- خستگی: احساس سنگینی و خستگی در پاها.
- تورم: تورم در مچ پاها و پاها.
- خارش: خارش در ناحیه واریس.
- تغییر رنگ پوست: پوست روی واریس ممکن است تیره یا قرمز شود.
- ترومبوفلبیت (لخته شدن خون در ورید): وجود لخته خون در ورید، می‌تواند باعث درد، قرمزی و تورم شود.
تشخیص واریس
معمولا پزشک با مشاهده رگ‌های متورم و پیچ‌خورده، واریس را تشخیص می‌دهد. اما برای تایید تشخیص و بررسی مشکلات احتمالی، ممکن است آزمایش‌های دیگری نیز انجام شوند، مانند:
- سونوگرافی داپلر: این آزمایش برای بررسی جریان خون در وریدها استفاده می‌شود.
- عکسبرداری با اشعه ایکس: این آزمایش برای بررسی وجود لخته خون در وریدها استفاده می‌شود.
درمان واریس
درمان واریس به شدت آن و علائمی که ایجاد می‌کند بستگی دارد. در برخی موارد، درمان واریس فقط برای اهداف زیبایی انجام می‌شود.
روش‌های درمانی غیر جراحی:
- پوشیدن جوراب‌های واریس: این جوراب‌ها فشار ملایمی به پاها وارد می‌کنند و به بهبود گردش خون در پاها کمک می‌کنند.
- داروهای ضد التهاب: داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌توانند درد و تورم ناشی از واریس را کاهش دهند.
- اسکلروتراپی: در این روش، پزشک یک محلول شیمیایی را به داخل واریس تزریق می‌کند که باعث انقباض رگ و محو شدن آن می‌شود.
- درمان با لیزر: در این روش، از لیزر برای از بین بردن واریس استفاده می‌شود.
روش‌های درمانی جراحی:
- فلبکتومی: در این روش، واریس‌ها با جراحی از پاها خارج می‌شوند.
- لیگاتور و استریپینگ: در این روش، واریس‌ها با بستن و برداشتن قسمتی از رگ از پاها خارج می‌شوند.
- جراحی با امواج رادیویی: این روش، از امواج رادیویی برای بستن رگ‌های واریسی استفاده می‌کند.
راه‌های پیشگیری از واریس
اگرچه ورزش و تغییرات سبک زندگی نمی‌توانند واریس را به طور کامل از بین ببرند، اما می‌توانند به کاهش احتمال بروز آن کمک کنند.
- ورزش منظم: انجام فعالیت‌های ورزشی به بهبود گردش خون در پاها کمک می‌کند.
- تغذیه سالم: رژیم غذایی غنی از میوه‌ها و سبزیجات، به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند.
- کنترل وزن: چاقی فشار بیشتری به وریدهای پاها وارد می‌کند.
- اجتناب از ایستادن یا نشستن طولانی مدت: هر ساعتی، برای چند دقیقه بایستید و قدم بزنید.
- پوشیدن جوراب‌های واریس: به خصوص در صورت سابقه خانوادگی واریس یا وجود عوامل خطر، پوشیدن جوراب‌های واریس می‌تواند به پیشگیری از بروز واریس کمک کند.
- اجتناب از پوشیدن لباس‌های تنگ: لباس‌های تنگ می‌توانند به جریان خون در پاها مختل کنند.
نکاتی در مورد واریس
- واریس در اغلب موارد، یک مشکل جدی برای سلامتی نیست.
- وجود واریس در پاها، لزوماً به معنی وجود مشکلات جدی‌تر مانند DVT نیست.
- اگر واریس باعث درد و ناراحتی می‌شود، به پزشک مراجعه کنید.
- اگر علاوه بر واریس، علائم دیگری مانند درد شدید، قرمزی، تورم یا گرما در پاها وجود دارد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
نتیجه‌گیری
واریس یک مشکل شایع است که اغلب در پاها دیده می‌شود. با رعایت توصیه‌های پیشگیری، می‌توان احتمال بروز آن را کاهش داد. اگر واریس باعث درد و ناراحتی می‌شود، به پزشک مراجعه کنید. در اغلب موارد، درمان واریس ساده و موفقیت آمیز است.
